Diefstal, vandalisme, intimidatie, chantage, drugsafval en hennepteelt zijn zaken die ondernemers of inwoners zomaar kunnen treffen. De onderwereld dringt op steeds meer manieren de bovenwereld binnen. De georganiseerde criminaliteit is vaak dichterbij dan gedacht en kent veel verschillende vormen: een boerenschuur die wordt verhuurd, een bedrijf met geblindeerde ramen, een winkel zonder klanten of een slecht verlicht pand dat overdag is gesloten, maar waar ’s avonds altijd wel mensen zijn. Criminelen maken meer en meer gebruik van de schijnbare anonimiteit die bedrijventerreinen en het buitengebied bieden. De georganiseerde misdaad heeft ondernemers echter nodig om criminele activiteiten te ontplooien. Die medewerking wordt vaak onbewust verleend en zo wordt de georganiseerde misdaad gefaciliteerd.

Criminelen hebben voor hun activiteiten contacten uit de onderwereld nodig. Om het criminele geld legaal te besteden, hebben criminelen de bovenwereld nodig. Hierbij raken de boven- en onderwereld met elkaar verweven. Deze vorm van criminaliteit wordt ondermijnende criminaliteit genoemd, en kan grote maatschappelijke effecten veroorzaken. De maatschappelijke effecten van deze georganiseerde criminaliteit wordt ondermijning genoemd.

Drugscriminaliteit en ondermijning

Criminelen schuwen het niet om legale partijen te beïnvloeden of te onderdrukken. Criminelen beïnvloeden door middel van grote sommen geld bijvoorbeeld burgers en ondernemers, maar ook ambtenaren of volksvertegenwoordigers. In de productie en handel van drugs gaan bijvoorbeeld grote sommen geld om. Die sommen geld kunnen een grote aantrekkingskracht uitoefenen op de maatschappij, waarbij er wordt voor gezorgd dat criminelen met illegaal vermogen economische en sociale machts- en invloedposities verwerven. Bij dit proces raakt de onderwereld en de bovenwereld in elkaar verweven, en ontwricht dit de samenleving.

Bij de productie van drugs in laboratoria ontstaat er drugsafval. Het chemisch afval dat ontstaat tijdens de productie wordt weggegooid op een openbare plek, zoals het buitengebied, maar ook naast scholen of huizen. Drugsafval kan herkend worden aan kleine plastic zakjes die op straat of op de grond liggen, dozen, olievaten en tonnen langs de weg of in de natuur, maar ook auto’s en/of vrachtwagens gevuld met drugsafval.

Signalen van drugscriminaliteit:

  • Aanloop op vreemde tijdstippen
  • Afgeplakte ramen
  • Amandelachtige geur of geur van aceton (drugslab)
  • Enige pand zonder sneeuw op het dak
  • Pand lijkt onbewoond / ongebruikt
  • Gezoem van afzuigapparatuur

Witwassen en ondermijning

Wanneer een crimineel of een criminele organisatie illegaal geld verdient en dit wil besteden in de legale maatschappij, wordt dit illegaal verdiende geld witgewassen. Het doel van witwassen is het versluieren van de herkomst van het geld. Dit wordt gedaan middels transacties die erop gericht zijn het criminele geld een op het eerste gezicht legale herkomst te geven. Het criminele geld wordt bijvoorbeeld heen en weer naar het buitenland gestuurd tot er niet duidelijk zichtbaar is waar het geld daadwerkelijk vandaan komt. Vervolgens wordt het geld via een ogenschijnlijke legale manier op de rekening van herkomst of eindbestemming gezet.

Criminelen willen door witwassen uit het zicht van de overheid blijven. Toch is witwassen te herkennen. Twee voorbeelden:

  • Een buurman met een uitkering beschikt over een grote woonruimte en/of duren spullen, zoals luxe auto’s. Best vreemd, die buurman met een uitkering die een groot huis en een luxe auto heeft. Als het geld is uitgegeven, is er bijna niet meer te achterhalen of dat geld crimineel geld is geweest. Het geld is witgewassen.
  • Een crimineel verdient veel geld met de handel in hennep. Hij wil dit geld gebruiken om zijn luxe levensstijl te betalen zonder hier problemen mee te krijgen. Om die reden gaat hij het geld witwassen. Hij zet een bedrijf op en maakt een nep omzet en wist. Hiermee lijkt het of hij op een eerlijke manier aan zijn geld komt. Een ondernemer die zich wél netjes aan de regels houdt en op een eerlijke manier aan zijn geld komt, moet dan op een oneerlijke manier concurreren.

Signalen van witwassen:

  • Weinig tot geen bedrijfsactiviteit, maar wel omzet
  • Geen website van het bedrijf
  • Grote/dure verbouwingen die niet in verhouding staan tot de klandizie van het bedrijf
  • Niet alles wordt aangeslagen op de kassa, of er worden juist extra dingen aangeslagen
  • Ondernemers vertonen (luxe) levensstijl die zij niet kunnen bekostigen vanuit het bedrijf
  • Bedrijf dat blijft bestaan ook al komen er (bijna) geen klanten
  • Rijden in luxe/dure auto’s (vaak meerdere)
  • Voorkeur voor contante betaling en veel contant geld op zak

Uitkeringsfraude & ondermijning

Het verzwijgen van eigen inkomsten of vermogen en/of het niet tijdig doorgeven van veranderingen in eigen inkomsten of vermogen valt onder uitkeringsfraude. Uitkeringsfraude kan zich uiten in bijvoorbeeld zwart werken, wat inhoudt dat de werknemer geen belasting en sociale zekerheidspremies afdraagt, en er geen loonheffing wordt ingehouden. Contante betaling is hier een voorbeeld van.

Zorgfraude en ondermijning. 

In de zorg gaan vele miljarden euro’s om die bedoeld zijn voor hulpbehoevende en kwetsbare mensen in de samenleving. Door zorgvuldig met zorggeld om te gaan, blijft de zorg betaalbaar. Bij zorgfraude wordt er geld dat is bestemd voor de behandeling van een patiënt door een partij afgepakt. Een zorgbureau levert bijvoorbeeld geen of onvoldoende zorg aan zijn de cliënt, naar declareert wel geld uit het persoonsgebonden budget (pgb). Het malafide zorgbureau steek het geld in eigen zak. Ook vallen onder zorgfraude alle andere vormen waarbij zorggegevens worden gemanipuleerd om onrechtmatig geld te verdienen.

Mensenhandel en ondermijning

Het werven, vervoeren of opnemen en huisvesten van mensen met gebruik van dwang wordt mensenhandel genoemd. Een mensenhandelaar heeft als doel om de desbetreffende persoon of personen uit te buiten. Bij iemand die werkt waarvan de inkomsten gedeeltelijk of volledig moeten worden afgedragen en/of daarnaast in mensonterende omstandigheden moet werken is sprake van arbeidsuitbuiting. Werkzaamheden die bijvoorbeeld worden verricht is dat iemand gedwongen wordt om seks te hebben tegen betaling van geld, kleding of eten en dit af moet dragen aan de uitbuiter: de mensenhandelaar. Deze vorm van uitbuiting verstaan we onder seksuele uitbuiting.

Naast de twee bovenstaande vormen van mensenhandel, zijn er nog twee verschillende vormen van mensenhandel. Criminele uitbuiting en gedwongen orgaanverwijdering. Bij criminele uitbuiting wordt iemand gedwongen om criminele activiteiten uit te voeren, te bedelen of te stelen. De opbrengsten hiervan worden afgedragen aan de uitbuiter. Wanneer iemand wordt gedwongen zijn of haar organen af te staan, is er sprake van gedwongen orgaanverwijdering.

Signalen van mensenhandel:

  • Overbewoning.
  • Mensen worden naar werk gebracht en opgehaald.
  • Werken op afwisselende plekken.
  • Eigen woonadres niet kennen
  • Eigen werkadres niet kennen.
  • Legitimatiebewijs niet in bezit hebben
  • Regelmatig bezoek in de avond en nacht
  • Sporen van lichamelijke mishandeling.
  • Littekens die kunnen wijzen op orgaanhandel

Ondermijning melden?

Vermoedens van ondermijnende criminaliteit kunnen gemeld worden via ons eigen meldpunt ondermijning, via de politie (0900-8844) of via Meld Misdaad Anoniem (0800-7000 of www.meldmisdaadanoniem.nl