Op woensdag 10 april, donderdag 11 april en dinsdag 16 heeft de gemeente Voorst open inloopbijeenkomsten voor inwoners georganiseerd. Wethouder Peter Wormskamp informeerde inwoners over de uitvoering van de spreidingswet en de opgave die de gemeente heeft in het huisvesten van statushouders, de opvang van Oekraïense vluchtelingen en asielzoekers. In dit artikel geven we een samenvatting van de bijeenkomsten.
Presentatie wethouder Peter Wormskamp
De gemeente heeft, net als iedere gemeente in Nederland, een opgave vanuit de Rijksoverheid in de huisvesting van statushouders en de opvang van Oekraïense vluchtelingen en asielzoekers. Er zijn landelijk dagelijks berichten in het nieuws. Het is een gevoelig onderwerp waar veel meningen over zijn in de samenleving. Daarom vinden wij het belangrijk om hierover in gesprek te gaan.
“Het is een gevoelig onderwerp waar veel meningen over zijn in de samenleving.”
- Peter Wormskamp, wethouder gemeente Voorst
Huisvesting van statushouders
Statushouders zijn asielzoekers die al een verblijfsvergunning hebben gekregen.
Het COA koppelt statushouders aan gemeenten om te huisvesten. De gemeente zorgt vervolgens voor de huisvesting in samenwerking met IJsseldal Wonen. Dit is een wettelijke taakstelling, hier hebben gemeenten geen inbreng in. Na huisvesting zorgt Vluchtelingenwerk Voorst voor de begeleiding. Ook volgt de statushouder een inburgeringstraject en leert de Nederlandse taal. Waar nodig begeleiden wij statushouders richting studie of werk. Het uitgangspunt is om zo snel mogelijk zelfstandig te worden.
Taakstelling huisvesting van statushouders
Per half jaar krijgen gemeenten nieuwe taakstellingen voor de huisvesting binnen die periode. Houdt een gemeente zich niet aan de taakstelling dan kan de provincie uiteindelijk deze taak overnemen. Dan kan het zo zijn dat de provincie beslist hoeveel en welke woningen aan statushouders worden toegekend.
Tot 2023 heeft de gemeente Voorst elk jaar de taakstelling behaald. Dit gebeurt door aanbod van woningen via de woningcorporatie. Of incidenteel panden aan te kopen en te verhuren aan statushouders en lokale woningzoekenden. Bijvoorbeeld panden die moeilijk verkoopbaar zijn en niet eerder als woning beschikbaar zijn geweest. Zo willen we verdringing op de woningmarkt beperken. Dit kost geld, maar er wordt hiermee wel duurzaam geïnvesteerd.
In de eerste helft van 2024 zijn nu 17 statushouders gehuisvest en onze taakstelling is in de eerste helft 42 statushouders. Dit gaat om een mix van alleengaanden en gezinnen. Dit betekent niet dat er 40 wooneenheden ter beschikking zijn gesteld, want elke persoon telt.
Als een gezin van 6 in een woning komt te wonen, tellen deze allen mee voor de taakstelling. Soms zetten wij doorstroomwoningen in. Dit zijn gezinswoningen waar meerdere statushouders samen in een huis wonen. Op het moment dat er gezinshereniging plaatsvindt dan verhuist de statushouder met het gezin naar een andere woning.
Oekraïense vluchtelingen
Oekraïense vluchtelingen hebben vanuit de Rijksoverheid bescherming gekregen. Zij vallen tijdelijk onder een speciale regeling en hoeven daarom geen asiel aan te vragen. En mogen langere tijd in Nederland blijven.
Sinds februari 2022 vangen wij Oekraïense vluchtelingen op. Er is een aantal gemeentelijke opvanglocaties, twee in Twello (o.a. de oude gemeentewerf), één in Wilp (bij de Zozijn-locatie) en in Voorst (in twee woningen). Ook zijn er ongeveer 20 particuliere opvangplekken. Op dit moment hebben wij een capaciteit van 110 plekken, terwijl de opgave 151 plekken is. De Oekraïense vluchtelingen werken of studeren, leren de Nederlandse taal, sporten en minderjarigen volgen onderwijs. De gemeente helpt hen bij (praktische) ondersteuningsvragen.
Opvang van asielzoekers
Asielzoekers zijn mensen die vanuit hun eigen land zijn gevlucht naar Nederland. Zij hebben asiel aangevraagd en hebben gedurende deze periode wettelijk recht op verblijf in Nederland.
Afhankelijk van de capaciteit wordt de asielzoeker geplaatst in een asielzoekerscentrum, noodopvang of een crisisopvang. De asielaanvraag kan worden toegekend of afgewezen. Bij toekenning ontvangt de asielzoeker een verblijfsvergunning en wordt dan een statushouder. Als de aanvraag wordt afgewezen zal de asielzoeker moeten vertrekken uit Nederland.
Er is een gebrek aan opvangplekken voor asielzoekers en dat zorgt voor hoge druk bij het COA. En de opvang van het aantal asielzoekers is niet gelijk verdeeld per gemeente. Daarom heeft het Rijk de Spreidingswet op 1 februari 2024 ingevoerd. Gemeenten krijgen hiermee een wettelijke taak in de opvang van asielzoekers. Binnen de provincie worden afspraken gemaakt hoe iedere gemeente met de opgave omgaat. Wij hebben vanuit de Spreidingswet de indicatieve opgave gekregen voor het opvangen van 156 asielzoekers voor 1 juli 2025. Op dit moment vangen wij geen asielzoekers op.
Er zijn inmiddels grotere asielzoekers centra in Apeldoorn, Zutphen en Deventer. Recent is het mogelijk om een kleinschalige asielopvang op te zetten waarbij gebruik wordt gemaakt van de voorzieningen van een grotere asielzoekerscentra in de nabije omgeving. Het voordeel is dat bijvoorbeeld onderwijs en zorg niet allemaal binnen de gemeente georganiseerd hoeven te worden. Een kleinschalige asielopvang biedt plek voor 150 personen of minder.
De gemeenteraad van de gemeente Voorst heeft voor de noodopvang van asielzoekers binnen de gemeente een stappenplan vastgesteld. Als er een locatie in beeld komt, beoordeelt de gemeente Voorst de locatie. Het doel is om te komen tot een gedragen besluit door de gemeenteraad. Vervolgens worden inwoners bij het proces betrokken. Inwoners in de directe omgeving van de beoogde locatie wonen persoonlijk geïnformeerd. Daarna worden overige inwoners van de gemeente op de hoogte gebracht. Het volledige stappenplan kunt u lezen op de website van de gemeente Voorst: voorst.nl/vluchtelingen.
Reacties deelnemers bijeenkomsten
Tijdens de bijeenkomsten konden de deelnemers vragen stellen. Deze vragen en antwoorden worden binnenkort gepubliceerd op www.voorst.nl. Ook werden er zorgen gedeeld over: de toenemende stroom asielzoekers in Nederland, de veiligheid, criminaliteit, maar ook over het toekennen van woningen aan statushouders bij een toch al beperkt woningaanbod binnen de gemeente. En het behoud van de eigen cultuur binnen de gemeente. Er werd ook aangegeven dat het belangrijk is om met elkaar in gesprek te blijven en transparant te blijven: het is uiteindelijk een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid.
Digitaal inwonerspanel opvang asielzoekers
Alle inwoners van de gemeente konden ook via het digitale inwoners panel ʻVoorst Spreektʼ een vragenlijst over de opvang van asielzoekers invullen. Het onderzoek is op 17 april afgesloten. Meer dan 1200 inwoners hebben hun mening gegeven. U vindt hier een samenvatting van de resultaten van dit onderzoek.
Wat gaat de gemeente doen met de resultaten?
- We informeren inwoners in de nabijheid van de locatie tijdig en gaan met hen in gesprek op het moment dat zich een opvanglocatie aandient. Ook creëren we gelegenheid om mee te praten over de gang van zaken op en rondom de opvanglocatie als de locatie gerealiseerd is.
- Samen met het COA hebben we, in samenspraak met omwonenden, aandacht voor het zo goed mogelijk waarborgen van de veiligheid op en rond de locatie.
- En samen met het COA en andere organisaties hebben we er aandacht voor dat voorzieningen als dagactiviteiten, onderwijs, vrijetijdsbesteding goed geregeld zijn.
- We gaan onderzoeken wat de mogelijkheden zijn voor inwoners om als vrijwilliger een bijdrage te kunnen leveren zoals taalondersteuning, organiseren van activiteiten en praktische ondersteuning.
Opvanglocaties
Wat heeft u het liefst als het gaat om opvanglocatie(s) voor asielzoekers?
- 41%: één locatie
- 59%: meer locaties
Zorgen over opvang
Heeft u zorgen over de opvang van asielzoekers in uw gemeente?
- 40%: nee
- 60%: ja
Welke zorgen heeft u als het gaat om de opvang van asielzoekers in gemeente Voorst?
Top 3:
- 80%: Dat het ten koste gaat van het woning aanbod voor de inwoners.
- 77%: Dat het zorgt voor meer overlast.
- 63%: Dat er meer criminaliteit komt in de gemeente.
Belangrijk bij opvang
Samenleven in de gemeente Voorst vanaf dag één. Wat vindt u het belangrijkst?
Top 3:
- 60%: Dat asielzoekers de Nederlandse taal en cultuur leren.
- 48%: Dat asielzoekers werken of een opleiding volgen om sneller aan het werk te kunnen.
- 43%: Dat het in en rondom de opvanglocatie(s) veilig is.
De volgende stellingen gaan over het meedenken met de gemeente. Wilt u per stelling aangeven of u het ermee eens of oneens bent?
Ik vind het belangrijk dat buurtbewoners kunnen meedenken over wat er geregeld moet worden op en rond de opvanglocatie(s) asielzoekers.
- 91%: (helemaal) mee eens
- 5%: niet eens/oneens
- 4%: (helemaal) oneens
Ik vind het belangrijk dat asielzoekers kunnen meedenken over wat er geregeld moet worden op en rond de opvanglocatie(s).
- 47%: (helemaal) mee eens
- 20%: niet eens/oneens
- 33%: (helemaal) oneens
Vrijwilliger worden
Wilt u als vrijwilliger een bijdrage leveren aan de opvang van asielzoekers?
- 11%: ja
- 36%: weet ik (nog) niet
- 53%: nee
De volgende onderwerpen worden (heel) belangrijk gevonden.
Top 3:
- 96%: Dat het in en rond opvanglocaties veilig is.
- 82%: Dat er genoeg te doen is voor eventuele kinderen en jonge vluchtelingen.
- 54%: Dat er genoeg mogelijkheden zijn voor inwoners om met asielzoekers in contact te komen.
Een warm welkom
Hoe kunnen we er als gemeenschap voor zorgen dat asielzoekers zich welkom voelen? Enkele voorbeelden van antwoorden van bewoners:
- “Het stimuleren van contact en interactie tussen asielzoekers en de lokale gemeenschap, zorgen voor wederzijdse aanpassing en begrip. Informatie geven over de Nederlandse cultuur en waarden en normen.”
- “Zorgen voor duidelijkheid en structuur, duidelijke regels en transparante communicatie met lokale bevolking om angsten en zorgen aan te pakken en draagvlak te creëren.”